Sık sık duyduğumuz şu cümleye bir bakalım ve cümleyi yorumlamaya çalışalım: “Heykeli dikilecek adamım ben be!” Bu cümle ne anlama geliyor, aklımızda neler çağrıştırıyor? Heykeli dikilecek biri olmak ne demek acaba? Tabii ki bu cümle çoğumuz için özgüven, kibir ve gurur içeren bir yargı. Bir insanın heykelinin dikilecek kadar önemli olması demek o insanın ne kadar çok önemsendiğinin ve yüceltildiğinin bir işaretidir. Eğer bir kişinin heykeli dikiliyorsa bu gerçekten hak ettiği içindir ve biz de bu yüzden birçok kişinin bu cümleyi gereksizce sarf etmesini kibir olarak yorumlarız. Örneğin ülkemizde heykeli en çok bulunan kişinin Atatürk olduğunu hesaba katarsak bu tespitin ne kadar doğru olduğunu da görmüş oluruz. Bu noktada yapılabilecek ikinci tespit ise neden “heykel” sorusudur. Bu yüceliği ve önemi neden heykel ile ifade ederiz? Heykel sanatı nedir? İşte bu soruların cevabı için güzel sanatların bir dalı olan “heykel sanatı”na bakalım...

Amacı belirli bir mekânda üç boyutlu estetik şekiller yaratmak olan sanat dalına heykel deniyor. Heykel bir anlamda boşluğu şekillendirmek ve doldurmak anlamına geliyor. Daha önce form olmayan bir mekâna bir form eklediğimizde, doğal olarak, formsuzluk forma dönüştüğünden, boşluk da şekle dönüşmüş oluyor. Yani içinde diğer sanat dallarında olduğu gibi “yaratma” öğesini barındırıyor. Heykel sanatını icra edenlere de heykeltıraş deniyor.

İlk heykeli kim, ne zaman yapmış bilinmiyor. Bununla birlikte cinsellik vurgulu kadın figürlerinin ilk heykellerden oldukları tahmin ediliyor ve cinselliğin heykelcilik üzerindeki önemi görülüyor. İlerleyen yıllarda ise tapınma amacıyla yapılan heykellerle bu sanat yaygınlaşıyor ve gelişiyor. İnsanlar heykellerde ya tanrılarını kişiselleştiriyorlar ya da heykellerini tanrılaştırıyorlar. İnanç faktörünün her konuda oynadığı büyük rol gibi burada da ne denli etkili olduğunu görebiliyoruz. Örneğin sanat tarihinin en önemli heykeli olarak görülen Michelangelo’nun David eseri İncil’deki peygamber kral Davut’un ta kendisidir ve bunun gibi özellikle Yunan heykelciliğinde inanç öğesinin ağır etkisini görebiliyoruz.

Heykel alanında en ünlü ve yetenekli millet Yunanlılar olarak kabul ediliyorlar. Yunanlılardan başka Mısırlılar ve Romalılar da başarılı sanatçılar yetiştirmiş. Mısır heykelciliği ülkenin bulunduğu coğrafi konum bakımından sade ve kaba özellikler taşıyor çünkü bölgedeki taşlar sert ve büyük olduğundan yontulmaya pek müsait değil. Bu yüzden Mısır heykellerinde detaysız, genel görüntüler dikkati çekiyor. Roma heykelciliği ise Yunan heykellerine benzer eserler yaratarak onların tarzını benimser, ayrıca Romalılar özellikle portrecilikte başarılıdırlar. Yunan heykelciliğinde ise ideal görüntüler; ideal ölçüler öne çıkar. Vücut ve yüzler gerçekçidir ve detaylar öne çıkar. Yunanlılar başarılı atletlerin heykellerini yapmışlar, bu da onlarda heykel sanatının gelişmesine yardımcı olmuştur. Kullandıkları karşıtlıklar ve dinamizm sayesinde Yunan heykelciliği realist örnekler vermiş ve heykelcilik anlamında en başarılı onlar olmuş.

 

1 | 2