Sitkom

Sitkom yazarı nasıl olunur?

Seinfeld standartlarına alışıp yerli sitkomlara burun kıvırdığını duyduk. Sıradan repliklerin altına yabancı dizilerden çalıp çırpılmış gülme efektleri döşemekten daha iyisini yapabileceğini de düşünüyorsundur şimdi. Zaten arkadaşlarını da kırıp geçiriyorsun. Neden daha fazla insanı kırıp geçirip bir de üzerine para almayasın, meşhurlarla takılmayasın, ödül törenlerinde sahneye çıkmayasın? Ödül konuşmanı yaparken ne giyeceğine düşünmeye başlamadan önce dizi yazarı olmak nasıl bir şey, önce bunu öğrenmelisin.

Nasıl bir iş bu?

Yabancı standartlara göre düşünürsek sitkom yazarı olmak inanılmaz zor bir iştir. Binlerce yetenekli genç yazar, NBC’nin ABC’nin kapıları önünde helak olur. Ancak Türkiye standartları, çok izlenen dizilerin durumu ortada. Fazla zeki filan olmaya bile gerek yokken sen bu zekâyla, üzerine bir de tavsiyelerimizle epey başarılı olacaksın gibi görünüyor.

Sitkom yazarı olmak için eğitim almana gerek yok. Ancak “The Simpsons”ın yazar kadrosundaki 20 kişi Harvard mezunu. Yani edebiyat eğitimi işine yarar. Bu işin de diğer bütün işler gibi zamanla öğrenilebildiğini unutmamalısın. Komik biri olmana bile gerek yok, komik yazmayı öğrenebilmek gibi bir yetenek de yeter, ki, buna sahip olduğunu da yazmadan bilemezsin.

Amerika’da vasat bir dizide çalışan vasat bir yazar, haftada 1500 $ kadar kazanıyor. Türkiye’de Gürse Birsel gibi hit yazarlar bölüm başına 10,000 YTL gibi paralar kazanıyor. Birol Güven gibi yazarlar ise aynı zamanda prodüktör olduklarından bu rakamları katlıyorlar. Yani en iyi yazar bile Necati Şaşmaz’ın bölüm başına aldığı dudak uçuklatan 75,000 YTL’nin yanına yaklaşamıyor.

Artık Türkiye’de de diziler Amerika kadar çok, bir kanalda bir akşamda üç tanesi birden oynuyor ve zırt pırt biri yayından kaldırılırken yenisi ortaya çıkıyor. Bu durumda rekabet ortamı da Amerika’daki kadar çılgın. Ancak ne oyuncular, ne teknik ekip, ne de yazar miktarı piyasaya yeterli değil. Şu an, yazar olmak için çok iyi bir zamanlama.

Sitkom nasıl bir şey?

Sitkom, şakalar eşliğinde anlatılan bir öyküdür. Operanın şarkılar eşliğinde anlatılan bir öykü olması gibi. Bu işin standartı 22 dakikadır, reklamlarla yarım saat olur. Bizdeki gibi 1,5 saatlik sitkom olmaz. Ama madem bizde böyle, o zaman öyle düşüneceğiz. Her hafta bir grup çok sevimli insan, çok sevimli bir sorunun üstesinden çok sevimli yollarla gelmeye çalışır. Sevimlilik çok önemlidir, izleyicinin karakterlerle özdeşleşmesi için çok sevimli olmaları gerekir. Ancak kendi aralarında çekiştirebilmeleri için birkaç tane gıcık karakter de yazsan iyi olur.

Hatta en iyisi, halihazırda mevcut bir dizi için bir bölüm yazmandır. Böylece senaryonu okuması için sıkıştırdığın kişiler, bir de karakterlerle tanışmaya çalışıp işinden soğumazlar. Yazarlıkta önemli noktaya gelmiş tüm isimler, önce bir dizide yardımcı yazar kadrosunda işe girmişlerdir. Hazırladığın senaryo profesyonel görünmeli, çekilmek istense hemen çalışılmaya başlanacak formatta olmalıdır. Bü yüzden senaryo örnekleri incelemeli, neye benzediklerini iyice öğrenmelisin. Sadece diyaloglar değil, karakterlerin yüz ifadelerine kadar her şeyi tasvir etmen gerektiğini unutmamalısın. Ancak ufak bir ipucu; mevcut bir dizi için yazdığın senaryoyu o dizinin ekibine okutmak için uğraşma. Fikrini çaldılar diye açıklamalar yapmayasın diye prensip olarak asla okumazlar.

Giriş, gelişme, sonuç

Hikâye üçe ayrılır. Jenerikten önceki kısımda, genellikle hikâyeyle ilgili komik bir bölüm olmalıdır. Bu sahneyi, izleyiciye takılmış bir kanca olarak düşünebilirsin. Esas hikâyemize A diyelim. Mesela “Seinfeld”i düşünün, George’un ailesinin yanına taşınması ana hikâye, yani A olsun. Mutlaka yan hikâyeler de olmalıdır. Kramer ile Jerry’nin girdiği iddia B, Elaine’nin patronuyla ofiste yaşadığı olay ise C olsun. Bu olayların mutlaka birbirine bağlanması gereklidir.

Ancak olayları tek seferde çözümlememelisin. Senaryo içinde çeşitli zirve anları olmalı, tam konunun en heyecanlı anına ulaştığı bu kısım, reklam arasından hemen öncedir. Dizi içinde bu doruk noktalarından en az iki tane olmalıdır. İlk doruk noktası “bu işin içinden nasıl çıkacaklar”, ikinci ise “ben asla bu duruma düşmek istemezdim” dedirtmelidir. Finalde ise tüm bu kaygıların yersiz olduğu, her şeyin yoluna gireceği, pozitif bir mesaj eşliğinde anlatılmalıdır. Pozitif mesaj ve mutlu son çok önemli arkadaşlar, sitkom dediğimiz şey asla kimseyi mutsuz etmemeli.

Bu bölümleri hikâyenin uzunluğuna oranlamak gerekirse, ilk doruk noktası hikaâyenin 10/3’ü, sorunun dallanıp budaklandığı ve ayrıntıların ortaya çıktığı en uzun kısım 10/5’i, olayın tatlıya bağlandığı ve duygusallaşmaya uygun kısmı da 10/2’si uzunluğunda olmalıdır.

Hikâye için ipuçları

İlginç bir şeyler yazmak gerektiği ortada. En iyisi bütün karakterleri, iyi yönlerini ve kusurlarını listelemek. Böylece önünüzde altını çizeceğiniz kusurların bir listesi olur. Komik bir hikâye, zayıflıkları, endişeleri veya korkuları yüzünden başları belaya giren karakterlerin başından geçer. Başkalarının içine düştüğü küçük düşürücü durumların herkese komik geldiğini unutma. Yani içinde düşmek istemediğin durumları düşün. Şimdi bunları arkadaşlarına anlat. Beğendilerse yazmaya başla. İlk yazdığın senaryonun rezil bir şey olacağını unutma, aynı hikâyeyi tekrar tekrar yazmalısın. Her seferinde birkaç iyi fikir aklına gelecektir, sonunda bu iyi fikirlerin hepsini birleştireceksin.